Een sterker schoolteam: inzichten over leiderschap, welzijn en groei

Samenwerken, gedeeld leiderschap, aandacht voor welzijn, … Het zijn stuk voor stuk cruciale elementen om je schoolbeleid vorm te geven. Maar hoe begin je eraan?

Op donderdag 21 november bracht Plantyn verschillende experten samen tijdens het evenement Plantyn Academy Live. Met hun belangrijkste inzichten over teamwork kan je zelf zo aan de slag:

Filip Boen

Keynote spreker professor sport- en bewegingspsychologie Filip Boen (KU Leuven) vertaalde de concepten van gedeeld leiderschap vanuit de sportwereld naar de school. Zijn drie hoofdboodschappen:

1. We verwachten te veel van dé leider

“De maatschappij is te complex geworden om te verwachten dat één formele leider alle verwachtingen kan inlossen. Toch blijven we vasthouden aan dat idee van één kapitein op het schip. Eén persoon wordt trouwens uiterst zelden gezien als de beste leider op alle relevante leiderschapsrollen. En zelfs als dit toch het geval zou zijn, dan is het toch beter om het leiderschap te delen. Al was het maar om de continuïteit te verzekeren als die leider uitvalt.”

2. Leiderschap bestaat uit meerdere rollen die we het best delen binnen het team

“Leiderschap is multidimensioneel. Daarom raden we aan dat je als formele leider onderzoekt welke rollen belangrijk zijn voor jouw team en welke je kunt delen met andere teamleden. Het motiveert ook als je mensen door het team laat aanduiden en hun talenten erkent. Kortom: verdeel de relevante leiderschapsrollen over de mensen binnen het team die er talent en goesting voor hebben.”

3. Effectief leiderschap speelt in op de teamidentiteit

“Gedeeld leiderschap werkt enkel als je vanuit gemeenschappelijke doelen per leiderschapsrol werkt, en je team een duidelijke identiteit creëert: waar staan wij voor en wat maakt ons anders?”

Liesa Molenaers

Liesa Molenaers is pedagoog en trainer bij How's Work. Zij gaf een sessie met als titel ‘Fuel performance by wellbeing: leidinggeven met impact’. Dit zijn haar key take-aways:

“Als leidinggevende heb je veel invloed op het welzijn van je team, ook al is welzijn op het werk een zeer dynamisch en individueel gegeven. Welzijn is meer dan een fruitmandje en teamuitjes. Als leidinggevende zet je in op tevredenheid, plezier, engagement en zinvolheid. Om te weten met welke gerichte acties je het meeste impact hebt, overleg je best met je hele schoolteam. Zo’n actie kan bijvoorbeeld zijn om deconnectie te stimuleren. Ga het gesprek aan met je leerkrachten en team over het belang van herstel van en na het werk. Want zonder herstel is een gezonde balans ver te zoeken.”

Yves Larock

Yves Larock is organisatiecoach en medeoprichter van Schoolmakers en auteur van het boek 'Meesterlijk schoolleiderschap, inspiratie voor impact in onderwijs'. Hij deelde tips hoe je van leiderschap, over effectief schoolleiderschap tot meesterlijk schoolleiderschap komt in zijn sessie ‘Meesterlijk Schoolleiderschap: wat zijn jouw next steps?’.

Schoolleiderschap doet ertoe

“In essentie gaat leiderschap over de invloed en impact die je hebt op situaties of mensen. Bij éffectief leiderschap gaat het over invloed en impact hebben op de situaties of mensen die je voor ogen hebt. Dat houdt in dat je een positieve impact hebt op het niveau van leren en ontwikkeling van je leerlingen, studenten of cursisten. Niet onbelangrijk in tijden waarin ons niveau van ons onderwijs door de verschillende internationale studies in vraag gesteld wordt. Je hoeft als schoolleider niet het warme water uit te vinden. Er bestaat empirisch onderwijsonderzoek dat ons leert welk gedrag leidt tot effectief schoolleiderschap.

De sleutel om van effectief schoolleiderschap tot meesterlijk schoolleiderschap te komen, ligt in een combinatie van jouw schoolleiderschap te ontwikkelen tot uitmuntendheid; uitdrukkelijk te kiezen voor gedeeld schoolleiderschap; jezelf de kunst van het vragen stellen eigen te maken en erg zelfbewust te zijn van wat jou drijft en wat je belangrijk vindt.”

Els Van den Brempt

Els Van den Brempt is Experienced Trainer en Coach bij Happy Mondays. Met haar sessie wilde ze een aantal communicatieve vaardigheden bespreken om de teamdynamiek en productiviteit te verhogen. Zij deelt drie kernboodschappen:

1. Je hebt altijd invloed

“De manier waarop je communiceert en handelt bepaalt voor een groot stuk hoe anderen reageren. Dus je moet die invloed heel bewust gebruiken, want niet communiceren bestaat niet. Zelfs als je zwijgt, communiceer je.

2. Een positieve houding werkt aanstekelijk (en negativiteit is besmettelijk)

“Met een positieve houding bouw je aan een constructieve en energieke werkomgeving. Zo bereik je veel meer, terwijl negativiteit ons naar beneden trekt.”

3. Omarm een groei mindset

“Beschouw fouten en uitdagingen als kansen voor groei. Kies voor een oplossingsgerichte aanpak: ofwel denk je in mogelijkheden en dan ga je vooruit; ofwel denk je in problemen en dan ga je achteruit.”

Ludo Heylen

Ludo Heylen is voormalig directeur van CEGO Vorming & Consult en auteur van 'Professionele leergemeenschappen in het basisonderwijs' (Lannoo Campus). In zijn sessie hield hij een pleidooi voor professionele leergemeenschappen die leiden tot hechte leerkrachtenteams en verhoogd werkplezier. Hij deelt enkele inzichten om tot een professionele leergemeenschap (PLG) te komen:

1. Leerkrachten die zich goed voelen en ondersteund worden door het team, blijven in het onderwijs

“Een professionele leergemeenschap staat of valt met een cultuur van samenwerken. Er niet alleen voor staan blijkt voor heel wat leerkrachten dé motivatie om in het onderwijs te blijven, toont onderzoek aan. Als je een ploeg hebt die intensief samenwerkt, heb je als school al een sterke troef in handen om tot een professionele leergemeenschap te groeien.”

2. De deskundigheid verhoogt door ervaringen en kennis te delen

“Een professionele leergemeenschap probeert leerkrachten sterker te maken door ze ervaringen en kennis uit te laten wisselen. In elke school is er heel wat knowhow aanwezig, alleen blijft die te veel binnen de muren van één klaslokaal. Door al die kennis samen te brengen verhoogt de deskundigheid van elke leerkracht.”

3. Een team bereikt meer als ze geloven in hun sterktes als team

“Het gaat ook over het team sterker maken, de zogenaamde 'collective teacher efficacy': als een team gelooft dat ze de capaciteiten heeft om diverse problemen van leerlingen aan te kunnen, zullen ze daar ook voor gaan. Dat geloof in de kwaliteiten van het team is dus belangrijk. Maar dat wil zeggen dat je inhoudelijk sterk moet zijn en je de pedagogisch-didactische aanpak moet verdiepen.”

4. Vertrek van onderuit als je duurzaam wil veranderen

“Volgens onderwijsexpert Michael Fullan willen leerkrachten wel veranderen, maar niet veranderd worden. Vertrek dus vanuit de noden van de leerkrachten. Bepaal samen een focus waar jullie bij voorkeur langer dan een jaar op werken als PLG-gemeenschap. Een langere periode is nodig om fundamenteel iets te veranderen.”