Waar data ons onderwijs naar een hoger niveau tillen

Beslissingen neem je als directie beter niet alleen op basis van je buikgevoel. Dat is in alle sectoren zo. Data-analyse in het onderwijs zorgt voor een objectieve basis voor kwalitatieve beleidskeuzes. Data- en onderwijsexpert Saskia Michielsen vertelt ons waarom.

Beleidskeuzes op objectieve manier

Je buikgevoel kan aangeven dat bepaalde processen goed gaan. Denk aan je aanwervingsbeleid, lesmethodes en -strategieën, het welzijn van leerlingen en leerkrachten enzovoort. Data geven je de mogelijkheid om dat gevoel dankzij concrete cijfers en trends te bevestigen of te weerleggen, en helpen scholen objectief te beoordelen of geleverde processen kwaliteitsvol zijn. Sommige scholen hebben een ‘big brother-gevoel’ als het gaat over data bijhouden. Maar het is net het tegenovergestelde: big data in het onderwijs zorgt er voor dat je kan objectiveren en zo de best mogelijke keuzes kan maken.

Problemen makkelijker identificeren met data

Als je vermoedt dat bepaalde processen niet goed lopen, bieden data inzicht in de oorzaken. Ze geven je de mogelijkheid om vanuit verschillende perspectieven te kijken en zo gerichte oplossingen te formuleren. Plan bijvoorbeeld tijdens bepaalde periodes in het jaar een ‘datamoment’ in. Zo kan je bijvoorbeeld in september inplannen om alle gegevens van instromende leerlingen te analyseren. Uit welke richting komen ze, welke resultaten behaalden ze? Kijk dan, samen met de klasleerkrachten, op geijkte momenten naar hun resultaten. Zo kan je makkelijker problemen identificeren.

Sneller ingrijpen met data-analyse

Data stellen leerkrachten in staat sneller in te grijpen. Dankzij de analyse van toetsresultaten, bijvoorbeeld, kunnen leerkrachten sneller zien welke leerlingen ondersteuning nodig hebben en op welke gebieden. Daardoor kan je de leerresultaten verbeteren door tijdige en doelgerichte interventies. Het is natuurlijk niet de bedoeling dat alle leerkrachten alle gegevens van alle leerlingen bijhouden. Dat kan dan bijvoorbeeld de taak zijn van de zorgleerkracht, die collega’s inlicht over specifieke problemen of uitdagingen.

De lesmethoden verbeteren dankzij data

De meeste scholen kijken naar de leerlingen zelf, als het gaat over leerresultaten. Dat is natuurlijk zeer relevant. Maar het is ook belangrijk om de lesmethoden zelf te analyseren. Welke pedagogische aanpak gebruiken de leerkrachten, en welke leerresultaten leverde die aanpak op? Zo krijg je onderwijs op maat van je leerlingen: in een klas met veel leerlingen die een andere thuistaal hebben, kan je bijvoorbeeld extra focussen op taalontwikkelend lesgeven.

Met data gericht antwoord op bepaalde onderzoeksvragen

Elke school heeft eigen specifieke thema’s die belangrijk zijn voor het beleid. Dat kan bijvoorbeeld zijn: hoe kan je je team meer betrekken bij je schoolbeleid? Of: hoe gaan we om met problematische afwezigheid in het GOK-beleid? Of: waarom zijn er in de tweede graad bijna geen C-attesten en in het vijfde jaar opvallend veel? Als leidinggevende is het belangrijk dit soort vragen, die schoolteams raken in hun dagelijkse praktijk, te onderzoeken. Zorg dus dat je weet welke data beschikbaar zijn, je daar een globaal zicht op hebt én die data begrijpt. Als je een data-geïnformeerd beleid voert, kan je je beleid samen met je team vanuit gefundeerde resultaten verder ontwikkelen.