Van één directeur naar meerdere leiders: de kracht van gedeeld leiderschap

In Vlaamse scholen rust er vaak nog heel veel verantwoordelijkheid op de schouders van één formele leider, de directeur. Zelfs als die over alle kwaliteiten beschikt om een team goed aan te sturen, dan nog is een aanpak van gedeeld leiderschap de beste manier om tot het sterkste schoolteam te komen. Maar hoe werkt dat, gedeeld leiderschap?

Het is al jaren het onderzoeksdomein van professor Katrien Fransen van de KU Leuven. “Ons onderzoek naar gedeeld leiderschap begon bij sportteams, maar breidde zich al snel uit naar andere sectoren, zoals de academische wereld. De combinatie van een formele leider en meerdere leiders binnen het team komt keer op keer als de beste naar voren.”

Betekent die manier van organiseren niet nog meer werk? “Veel leerkrachten voelen zich overbevraagd en schrikken misschien van het idee om een leiderschapsrol op te nemen. Maar in de praktijk valt dit vaak mee. Als de talenten van het team optimaal worden benut, vaart het volledige team hier wel bij”, stelt Katrien gerust.

Benieuwd hoe data en teamwork je schoolbeleid kunnen versterken? Kom op donderdag 21 november 2024 naar Plantyn Academy Live met ‘Onderwijs als teamsport’ als centrale thema. Katrien Fransen deelt er haar inzichten over gedeeld leiderschap. Bekijk hier alle sprekers en schrijf je gratis in!

Wat is gedeeld leiderschap (en wat is het niet)?

Katrien Fransen: “Gedeeld leiderschap houdt in dat leiderschap niet beperkt blijft tot één formele leider, maar dat er binnen het team meerdere leiders opstaan. Dat betekent dus het loslaten van een strikt hiërarchisch model waarin één persoon de touwtjes in handen heeft. Maar het betekent niet dat teams volledig zelfsturend moeten zijn. Het creëert ook geen extra hiërarchische laag in je schoolteam. Gedeeld leiderschap gaat om een samenspel waarin de formele leider en informele leiders binnen het team elkaar versterken en samen bijdragen tot een optimaal schoolfunctioneren.”

De nadelen van traditioneel leiderschap en de voordelen van gedeeld leiderschap

In veel schoolteams rust de verantwoordelijkheid nog steeds op de schouders van de directeur, die alle leiderschapsrollen in één persoon moet verenigen. “Maar dat is niet alleen onrealistisch, het leidt ook niet tot de beste resultaten. We zien dat teams met gedeeld leiderschap beter scoren dan teams met één enkele leider, zelfs wanneer die als beste presteert op al deze vlakken.”

Uit onderzoek blijkt dat teams die gedeeld leiderschap omarmen beter scoren op diverse facetten zoals:

• Teamidentificatie

• Jobtevredenheid

• Werkbevlogenheid

• Teamsamenhang

• Teameffectiviteit

“Alles hangt met elkaar samen: wie zich goed voelt in zijn vel, presteert beter. Een voorbeeldje uit onze onderzoeksresultaten: de jobtevredenheid stijgt van 61,5 procent naar 88,4 procent als je zowel een goede formele leider hebt als goede leiders binnen het team. Hetzelfde verhaal bij teamsamenhang: die stijgt van 53,5 procent naar 77,6 procent. De impact is dus niet te onderschatten.”