“Je kan het belang van begrijpend lezen niet onderschatten”

De voorbije jaren ontwikkelde Plantyn samen met het Centrum voor Taal en Onderwijs (KU Leuven) en met de hulp van heel wat Vlaamse en Brusselse scholen LeesRadar, het eerste digitale leerlingvolgsysteem voor begrijpend lezen. De ambities van deze nieuwe tool zijn groot: de achteruitgang in begrijpend lezen bij leerlingen in het lager onderwijs te keren. “Tegen 2026 moeten we resultaat zien.”

Hannelore Verhaeghe (cluster proposition manager bij Plantyn) en het team van Jozefien Loman (onderzoekster bij CTO) zijn de drijvende krachten achter LeesRadar. Na drie jaar onderzoek zit de ontwikkeling van de tool in een laatste fase. In maart testten 230 scholen uit het regulier onderwijs en 10 scholen uit het buitengewoon basisonderwijs de alfaversie van LeesRadar uit. Vanaf volgend schooljaar is de afgewerkte LeesRadar inzetbaar. 

Gerichter werken

Aanleiding voor de ontwikkeling van deze tool waren de PIRLS-resultaten, die voor Vlaanderen twee keer op rij een stevige achteruitgang toonden. Jozefien en Hannelore willen tegen de volgende PIRLS-test, in 2026, een kentering realiseren.

Jozefien: “Uit een grote bevraging bij leerkrachten bleek dat ze niet altijd weten waar het probleem precies zit. Dat is ook wat experten en ander onderzoek aangeven: begrijpend lezen heeft met zoveel zaken te maken dat je leerkrachten handvatten moet aanreiken om er grip op te krijgen. Via de scan van LeesRadar zien scholen eindelijk waar het precies fout loopt en kunnen ze er gericht op werken.”

“Tijdens de ontwikkeling hebben we voortdurend getest en bijgestuurd om tot een robuuste oplossing te komen dat beantwoordt aan kwalitatieve en kwantitatieve wetenschappelijke parameters.” Ondertussen hebben zowat één op zes Vlaamse en/of Brusselse scholen bijgedragen aan het onderzoek, dat is academisch uniek. Logopediste Steffi Tilkens en directeur Pascal De Dycker delen hun eerste ervaringen met LeesRadar.

Kant-en-klare didactische tips

Hannelore: “We maakten van LeesRadar een digitale tool omdat scholen op zoek zijn naar een praktisch en handig systeem dat data uit de toetsen kan analyseren. De digitale toetsen versterken ook meteen de digitale vaardigheden van de leerlingen en dat is een extra troef. LeesRadar gaat verder dan enkel het scannen van het niveau van begrijpend lezen. De tool is ook didactisch onderbouwd om alle facetten van begrijpend lezen te verbeteren. Aan elke vraag uit de toetsen is namelijk een leerdoel gelinkt. Scoort de leerling slecht op een vraag, dan geeft LeesRadar heel concrete en didactisch onderbouwde tips mee. Zo hebben we er 150 ontwikkeld. Leerkrachten en directies kunnen er meteen mee aan de slag, dat bespaart hen veel tijd uit.” 

De lancering van het digitale leerlingvolgsysteem zal een schat aan data opleveren waar scholen mee aan de slag kunnen op het niveau van de leerling, de klas, de school en zelfs met het Vlaamse gemiddelde. Maar daar stopt het niet: “Met die data kunnen we verder onderzoek doen. Ze helpen ons ook bij de ontwikkeling van nieuwe oplossingen. We sluiten bijvoorbeeld afgeleiden voor het kleuteronderwijs en het secundair onderwijs in de toekomst niet uit”, aldus Hannelore.

Belang niet onderschatten

Want je kan er niet vroeg genoeg mee beginnen, vinden ze. “Je kan het belang van begrijpend lezen niet onderschatten. Als leerlingen vragen en teksten niet goed begrijpen, dan beïnvloedt dat hun prestaties in andere vakken, hun verdere schoolloopbaan en hoe ze functioneren in de maatschappij”, benadrukt Jozefien. Hannelore sluit zich daar helemaal bij aan: “Uit de PIRLS-onderzoeken kwam ook naar voren dat Vlaanderen de regio met het laagste leesplezier is in Europa. Leesplezier stimuleren is ook een van de doelstellingen van LeesRadar, maar dit probleem verdient een groter maatschappelijk debat.”

Aan de slag gaan met LeesRadar? Vraag hier de demo aan.