Begrijpend lezen met De Taalkanjers

Sleutel 1: Functionaliteit

Binnen De Taalkanjers werken we per thema met een functionele focus: elk thema leidt tot een functionele en concrete eindopdracht.

Geïntegreerde aanpak

In elk thema worden de domeinen via een geïntegreerde aanpak met elkaar verweven. Zo kan een leerinhoud van een les taalbeschouwing zijn weg verder vinden in een les begrijpend lezen. Of een les begrijpend lezen kan verder uitlopen in een spreekopdracht. Belangrijk hierbij is dat alles leidt tot een functioneel en zinvol geheel dat op het einde van elk thema aan bod komt. 

Stimulerend aanbod

Door te vertrekken vanuit de leefwereld van de leerlingen en één centraal onderwerp per thema wordt begrijpend lezen uitdagend én betekenisvol. Het tekstaanbod binnen De Taalkanjers prikkelt de leerlingen om verder te lezen en zelf op zoek te gaan naar extra informatie.

Voorbeeld uit De Taalkanjers leerjaar 5 - thema 2

>> Blader hier door een voorbeeld.

De thema’s leiden tot een functionele taak, die dicht bij de leefwereld van de kinderen aanleunt. Ook binnen de thema’s zijn de lessen zo opgebouwd dat de ene les verband houdt met de andere. Kinderen leren al doende, terwijl ze verkennen, onderzoeken … om tot de eindtaak te komen. In een geleidelijke opbouw, stapje na stapje.

Sleutel 2: Interactie

In elke les begrijpend lezen van De Taalkanjers gaan we in interactie over de gelezen tekst. We willen hiermee leerlingen laten ervaren dat lezen geen individueel proces hoeft te zijn en dat leesplezier kan ontstaan uit de uitwisseling over lezen.

Er is ruimte om te overleggen, ideeën uit te wisselen, te reflecteren… De interacties sluiten aan bij de kennis en de realiteit van de leerlingen en bouwen daarop verder. Leerlingen maken kennis met overeenkomsten en verschillen in leesvoorkeur, interpretatie van een tekst, … Hiervoor bieden we verschillende teksten aan zodat de leerlingen niet altijd dezelfde tekst krijgen.

Klassikaal

In de klassikale interactie en reflectie krijgt niet de tekstinhoud of de opdracht de meeste aandacht, maar wel het leesproces. Leerlingen moeten immers begrijpen waarom en wanneer een bepaalde strategie kan leiden tot een beter tekstbegrip. Vragen beantwoorden bij een tekst is dan ook geen doel op zich, maar slechts een middel om naar het leesproces terug te gaan.

Reflecties

De reflecties op het leesproces geven de leerkracht inzicht in de leesvaardigheid van de leerlingen. Met welke strategieën hebben leerlingen het moeilijk? Kunnen de leerlingen hun eigen leesgedrag bijsturen en evalueren? In hoeverre zijn de leerlingen gemotiveerd of gefrustreerd? Wat zijn de verwachtingen van de leerlingen? …

Kijkwijzers

Binnen De Taalkanjers bieden we hiervoor kijkwijzers aan voor leerling en leerkracht om zichzelf en anderen te beoordelen en via interactie in dialoog te gaan. We nemen hier de tijd voor omdat we geloven dat feedback geven en  krijgen vanuit interactie belangrijk is. Dit alles leidt tot een  leesproces.

Voorbeeld uit De Taalkanjers leerjaar 2 - thema 4

>> Blader hier door een voorbeeld.

Om goed te begrijpen waar er in het leerproces mogelijk iets fout loopt, is het belangrijk om met kinderen in dialoog te gaan. Als leerkracht, maar ook leerlingen onder elkaar. Door te spreken over de aanpak van oefeningen, van taken… krijgen kinderen inzicht in hun eigen denkproces en kunnen ze leren van de anderen.

Sleutel 3: Strategie-instructie

In De Taalkanjers hebben we aandacht voor meer instructietijd naar begrijpend lezen. Leerlingen moeten zoveel mogelijk kansen krijgen om functioneel te oefenen op begrijpend lezen. Om ervoor te zorgen dat de leerlingen hun leestaken met succes kunnen uitvoeren, besteedt De Taalkanjers expliciet aandacht aan de leesstrategieën die ze hiervoor nodig hebben. Hierbij staan zes strategieën centraal. Deze worden stapsgewijs opgebouwd doorheen de verschillende leerjaren.

De lessen begrijpend lezen zijn verder onderverdeeld in twee soorten lessen:

• Lessen met een V(oor)T(ijdens)N(a)-structuur;

• Lessen die focussen op een deelvaardigheid

VTN structuur

In de lessen met een VTN-structuur worden de leerlingen uitgedaagd om voor, tijdens en na het lezen actief na te denken over de tekst. Bij elke nieuwe strategie staat de leerkracht model. De leerkracht ‘modelleert’ de leesstrategieën aan de hand van één tekst: voorspellen, visualiseren, verbinden met voorkennis, nadenken over woordbetekenissen en relaties in een tekst, terugblikken, beoordelen …

Deze strategieën worden visueel ondersteund door een ‘leesmaatje’. Via verschillende denkvragen worden de leerlingen wegwijs gemaakt in het complexe proces van begrijpend lezen. Voor elke graad is er een aangepast leesmaatje, voortbouwend op de strategieën die in die graad centraal staan. Dit alles is volledig uitgewerkt voor de leerkracht in de handleiding.

Voorbeelden hiervan zijn: voorspellen op basis van een cover; samenvatten, tussen de regels lezen en tekststructuren herkennen.

Voorbeeld uit De Taalkanjers leerjaar 2 - thema 3

>> Blader hier door een voorbeeld.

We werken binnen alle domeinen met strategieën. De symbolen van de strategieën worden aangeduid in het werkboek. Verder geeft de leerkracht het goede voorbeeld door te modellen.

Sleutel 4: Leesmotivatie

De Taalkanjers is een methode die sterk inzet op leesbevordering en wil de school ondersteunen in zijn leesbeleid.

Leesplezier

Daar maken we ook tijd voor vrij binnen elk thema. Naast betekenisvolle lessen technisch en begrijpend lezen (van het 2de tem het 6de leerjaar) in onze werkboeken en taalboeken, zit er in elk thema een les ‘leesplezier’ van 50 minuten (keuze voor plezierlezen of suggesties voor vrij lezen). Leerlingen worden in deze lessen aangespoord om zelf uit teksten te kiezen. Als leerkracht ga je zelf actief mee aan de slag om leerlingen te ondersteunen in het maken van deze leeskeuze.

Alle lessen zijn volledig uitgewerkt voor de leerkracht, met nuttige suggesties, boekentips en werkvormen die linken aan het thema. Indien de leerkracht meer vrijheid wenst, dan men deze tips ook in de handleiding vinden om het vrij lezen zinvol in te kleden.

Leesterkoesterboekje

Het Leeskoesterboekje dat hoort bij de methode De Taalkanjers, wil het leesplezier bij leerlingen aanwakkeren. Daarnaast is het de bedoeling dat het boekje leerlingen aanzet tot praten over boeken: niet alleen in de klas, maar ook thuis en buiten de school. Via verschillende opdrachten en activiteiten gaan de leerlingen zelfstandig aan de slag rond boeken en geven ze uiting aan hun leeservaring. Lees over het Leeskoesterboekje op de blog.

Leerplandekkend

In De Taalkanjers werken we bewust met verschillende teksttypes (leerplandekkend én thematisch). De leerkracht kan tijdens de lessen observeren welke leerlingen er door het aangeboden teksttype geboeid zijn en hiermee rekening houden tijdens vrije leesmomenten. Op die manier willen we leerlingen helpen om hun leesvoorkeur te ontdekken en te ontwikkelen.

Hierbij hebben we in de vormgeving oog voor de authenticiteit van teksten zodoende de leesmotivatie te prikkelen en een realistische context te scheppen. Het tekstaanbod zit niet alleen vervat in lessen technisch en begrijpend lezen, maar ook in lessen spreken, luisteren, schrijven en taalbeschouwing.

Thematisch

In de verschillende thema’s is er aandacht voor promotie van kwaliteitsvolle & diverse boeken en teksten (fictie en non-fictie) en voorleesactiviteiten. Per thema worden boekentips aangereikt die de klasbibliotheek en het thema versterken.

Er wordt tevens aandacht besteed aan de meertalige identiteit van bepaalde leerlingen en het belang van leesplezier in de eigen taal.

Autonomie

In de Taalkanjers willen we de leesmotivatie verder verhogen door opdrachten aan te bieden waarin leerlingen medezeggenschap krijgen, succeservaringen kunnen boeken en de mogelijkheden hebben om echt samen te werken. De autonomie van het kind is hierbij de sleutel. 

Digitaal

In Scoodle Play, het digitaal oefenplatform van Plantyn, zitten er per thema ook nog extra oefeningen rond technisch en begrijpend lezen. Zo word je optimaal digitaal ondersteund.

Voorbeeld uit De Taalkanjers leerjaar 5 - thema 1 en thema 4

>> Blader hier door een voorbeeld.

Het is van belang om de leesvoorkeur van kinderen te ontdekken en om hierop in te spelen. Meer lezen leidt tot beter lezen, en dat leidt weer tot liever lezen. Maar het is van belang op zoek te gaan naar wat kinderen graag lezen. Aan de hand van enquêtes, spelletjes en een rijkelijk aanbod teksttypes bieden we leerkrachten tools om deze leesvoorkeur uit te pluizen.

Sleutel 5: Transfer

Een goede leesvaardigheid is van belang in tal van andere domeinen. Denk maar aan cognitieve processen zoals informatie opnemen en verwerken, maar ook aan probleemoplossend en empathisch vermogen.

Expliciteren en oefenen

Wij geloven in het belang van het expliciteren en oefenen van begrijpend lezen in andere leergebieden. Daarom biedt Plantyn ook in andere vakken systematisch aandacht aan het belang van leesstrategieën en begrijpend lezen vaardigheden. Op die manier ervaren de leerlingen dat het belang van begrijpend lezen verder reikt dan de taallessen en worden ze gestimuleerd om de transfer te maken naar verschillende contexten.

Continue leerlijn

Concreet maken we binnen de Taalkanjers de transfer naar andere teksttypes, vakken en de wereld buiten de klas: via ons tekstaanbod, maar tegelijk ook via onze specifieke suggesties per les alsook met onze lesinhoud zelf. Zo zijn er voldoende oefenkansen voor de leerling door transfer te maken naar andere leergebieden. Naast transfer over de leerjaren heen, biedt de Taalkanjers ook een continue leerlijn in de manier waarop teksten aangepakt worden en in de manier van evaluatie van begrijpend lezen.

Op die manier wil De Taalkanjers ervoor zorgen dat leerlingen de vereiste geletterdheid ontwikkelen om zelfstandig te functioneren in hun verdere schoolloopbaan en de maatschappij.

Voorbeeld 1: Transfer binnen een WO-les

>> Blader hier door een voorbeeld uit Wereldkanjers leerjaar 2 - thema 3  en De Taalkanjers leerjaar 2 - thema 2.

In De Taalkanjers leren de leerlingen de betekenis van een pictogram te voorspellen en instructies te visualiseren. Ze doen dat aan de hand van 'bosregels'. In Wereldkanjers leren ze om waardering en respect voor de natuur te tonen. De bosregels komen hier ook aan bod. Als de taalles al gegeven werd, levert dat tijdswinst op voor de les WO.

Voorbeeld 2: Transfer binnen een wiskundeles

>> Blader hier door een voorbeeld uit De Wiskanjers leerjaar 6 - blok 3 en De Taalkanjers leerjaar 6 - thema 3.

In De Wiskanjers leren de leerlingen staafdiagrammen maken en lezen. In De Taalkanjers lezen ze een tekst over natuurrampen. Het aantal rampen per jaar wordt daar in een staafdiagram voorgesteld om de transfer tussen de leerstof te maken.